Mahalle Merkezli Aktif Vatandaş Odaklı Doğrudan Demokrasi Deneyimi: Benim BÜTÇEM

Başka bir yerel yönetim mümkün mü? Dünya, genel oy hakkının üzerinde yükselen temsili demokrasinin delege ettiği vekiller, başkan ve meclis üyelerinin “temsil” vekaleti üzerinden aktif yurttaşın yerini sorguluyor. 1996 Habitat- İstanbul, 1999 Seattle DTÖ protestosu, 2013 İstanbul Gezi Direnişi, 2018 Paris Sarı Yelekliler eylemleri temsili demokrasinin çıkmazına alternatif birer yeni yol arayışı.

Kolay olan beş yılda bir oy atmak ve temsilcileri seçmek; sonra seçenlerin olmadığı bir yönetim ve işleyiş sistemi ve sırasıyla, seçilen başkan ve meclis üyelerinin ve de bürokrasinin en üstte, seçenlerin en altta olduğu bir katı ve otokratik, tek adamların egemen olduğu yönetim piramidi. Böyle gelmiş, peki böyle mi gitmeli?

Seçmene biçilen oy ve vergi verme fonksiyonlarından öte, komşularımızın aktif yurttaş olarak günlük yaşamda sokak ve mahallesinde, yaşadığı kentte ihtiyaçlarını müzakere edebileceği, söz ve kararını yerel iktidara yansıtacağı yeni bir yolun mümkün olabileceğine inanıyoruz. Bunun için anahtar sözcüğün katılım olduğu bilinciyle, temsili demokrasinin zaaflarını doğrudan demokrasi ile aşacağımız, doğrudan ve başka bir kent yönetiminin mümkün olacağı inancı ile 2019 seçim bildirgemizde bir söz verdik. Toplumcu Belediyecilik bakış açısının bir gereği olarak, mahallelerimizin sesine kulak vereceğimizi, eşit hizmet-temiz siyaset ilkesiyle hiçbir ayrım gözetmeden her komşumuzun sesini söz, karar ve yetki olarak belediye yönetimine yansıtacağımızı seçim bildirgemize yazarak Şişli’ye, İstanbul’a ve Türkiye’ye ilan ettik. Sözün teoriden çıkıp eyleme dönüşmesi için güçlü bir örgütlenmeye gereksinim olduğu bilinciyle, doğrudan demokrasinin bir aracı olarak, belediye bütçesinin, Şişli için nasıl daha iyi kullanılacağını en geniş katılımla müzakere ederek Katılımcı Bütçeyi hayata geçirmeyi hedefledik. Şimdi bu sözü yerine getiriyor, hep birlikte katılımcı demokrasinin en somut adımlarından biri olan Katılımcı Bütçe anlayışını Benim BÜTÇEM olarak Şişli’de hayata geçiriyoruz.

Porto Allegre’den bugüne dünyada 3.000’e yakın belediyede uygulanan ve hemen hepsi hem katılımcı demokrasi hem de yerel insani kalkınma açısından başarılı olan katılımcı bütçe sistemi, bu boyutlarıyla Türkiye’de ilk kez Benim BÜTÇEM ile Şişli’de uygulanma olanağına kavuşuyor.

Benim BÜTÇEM ile 2022 yılından başlayarak her yıl, belediye bütçesinin harcanabilir kısmının belirli bir yüzdesinin, faaliyet giderleri için nasıl kullanılacağına komşularımıza soracağız. Belediyemiz ve Şişli Kent Konseyi’nin öncülüğünde, Şişli Katılımcı Bütçe Çalışma Grubu’nun kolaylaştırıcılığında hep birlikte sürdüreceğimiz müzakerelere, mahallelerimizden en geniş katılımı sağlamak istiyoruz. Mahallelerde, Mahalle Bütçe Komitesi, Şişli’de Şişli Bütçe Konseyi ile yaşadığımız mahalleden Şişli’ye “Şişli Hepimizin” duygusuyla bizler için daha iyi olanı hep birlikte konuşacak, fikirlerimizi paylaşacak, müzakere edecek, oyumuzu verecek, ortak akılla alacağımız kararlarla Şişli’nin geleceğini şekillendireceğiz.

Tam da yola çıktığımız bu süreçte, Yves Cabannes’ın Another City is Possible with Participatory Budgeting (Katılımcı Bütçe ile Başka Bir Şehir Mümkün) çalışması, dünyadaki Katılımcı Bütçe deneyimini bizimle paylaşmak açısından önemli bir birikim sunuyor. Bu kitapta, Yves Cabannes, Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Fransa, Portekiz, İspanya, Çin, Arjantin, Şili, Peru ve Mozambik’ten 13 vaka çalışmasının başarılarını ve zorluklarını ana hatlarıyla özetleyerek, beş kıtada katılımcı bütçelemenin uygulamadaki örneklerini sunuyor. Belediye finansmanını demokratikleştirmek için bir nasıl yapılır kılavuzu olduğu kadar iyi rehber olan bu kitap, “demokrasiyi demokratikleştirmek” için zengin potansiyelini öne sürerek, katılımcı bütçelemenin benzersiz yörüngesini çiziyor.

Kitabın yayıncısı, Kanada merkezli Black Rose Books’a, bu yayını Türkçeye kazandırarak Türkiye’de ücretsiz dağıtmak için müracaat ettiğimizde, Türkiye’de Şişli’den attığımız adımları desteklemek için kendilerinin de telif ücreti almayacaklarını belirtmeleri bizim için ayrı bir onur oldu. Devamında Otonom Yayıncılık, Şişli’den başlatılan bu çalışmada kendi tuzlarının da olması adına çeviriyi ücretsiz yapacaklarını bildirerek, kolektif çalışmamıza moral, güç ve sevgi kattı. Her iki kuruluşa da minnettarız.

Bugün Şişli’de, bu çalışmaya katılan herkesin, gelecekte hem ülkemizde hem de uluslararası alanda daha fazla yaygınlaşacak bir yeniliğin öncüsü olacağına yürekten inanıyorum. Katılımcı Bütçe’nin Şişli’de adı olan Benim BÜTÇEM ile biz aynı zamanda yerinden yönetimi esas alan toplumcu belediyeciliği yükseltecek ve Şişli’de aktif vatandaşlığı esas alan katılımcı demokrasiyi güçlendireceğiz. Benim BÜTÇEM’in, 25 mahallemiz ve Şişli’de, müzakereyi esas alan, ortak aklı yerel yönetime hem yansıtan hem de takip eden, Katılımcı Demokrasi anlayışıyla saydam ve denetlenebilir bir bütçe için BÜTÇE HAKKI kavramının toplumcu belediyecilik adına yerleşmesini ve örnek alınmasını diliyoruz.

Muammer Keskin

Şişli Belediye Başkanı